Kuduz virüsü, Rhabdoviridae ailesine bağlı, tek iplikçikli RNA virüslerindendir. Virüs partikülü, RNA'ya bağımlı RNA polimeraz enzimini içerir. Çok geniş bir konakçı grubuna sahip olan kuduz virüsü, hücre yüzeyinde bulunan asetilkolin reseptörlerine tutunur. Virüs genellikle enfekte hayvanların ısırıklarıyla bulaşır, ancak tırmalama yoluyla da bulaşma mümkündür. Hastalık taşıyıcı hayvanlarda ensefalite bağlı olarak anormal hareketler gözlenebilir; ancak bu durum yarasalarda istisnadır. Isırılan bölgede çoğalan virüs, aksonal taşıma sistemi ile merkezi sinir sistemine ulaşır. Sinir sistemi yoluyla taşınması nedeniyle virüs, bağışıklık sisteminden korunmuş olur. Merkezi sinir sistemi içinde çoğalmaya devam eden kuduz virüsü, periferik sinir sistemi üzerinden tükürük bezlerine yerleşir ve buradan bulaşma gösterir. Kuduz virüsü viremi oluşturmaz. Merkezi sinir sistemindeki nöronların ölümü ve demiyelinizasyonu, ayrıca ensefalite neden olur. Kuduz virüsü bulaşmış nöronlarda hastalığın patognomonik bulgusu olarak sayılan Negri cisimcikleri adı verilen eozinofilik sitoplazmik inklüzyon cisimcikleri gözlenir. Hücre içinde viral proteinler birikerek oluşan Negri cisimcikleri, son günlerde ortaya çıkmaya başlar.

Kuduz virüsü, kas içindeki reseptörlere yapışarak hücre içine girer ve çoğalmaya başlar. Daha sonra bazı sinirler ve salgı bezleri yoluyla tüm vücuda yayılır. Kuduz virüsü, en çok beyinde hipotalamus bölgesindeki hipokampus noktasına yerleşir ve Negri cisimciklerini burada oluşturur. Bu hastalığın ayırıcı tanısıdır.

Kuduz virüsünün inkübasyon süresi 2-16 hafta arasında değişir. Bu değişimin nedeni, ısırılma bölgesinin kafaya olan uzaklığıyla doğrudan ilişkilidir. Isırılma bölgesinde oluşan duyu değişiklikleri, ateş, iştahsızlık ilerleyen günlerde letarji, konfüzyon ve tükürük salgısında artış gözlenir. Ayrıca en önemli diğer belirtilerden biri de hidrofobi (su korkusu) durumudur. Hidrofobinin nedeni, yutak kaslarında gelişen ağrılı spazm sonucu yutkunmaya karşı gelişen korkudur. Köpeklerde kuduz virüsünün inkübasyon süresi 10 gündür; bu nedenle ısırılma durumlarında hayvan 10-14 günlük bir karantina ortamına alınıp gözlem altında tutulur. İnsanların kuduz virüsü ile enfekte olması sonucu oluşan paralizler, vücudun yukarısından aşağısına doğru gerçekleşir; bu durum hayvanlarda ise tam tersi şekilde olur.

Kuduz virüsü bulaşmış bireylerde tedavi sadece semptomları gidermeye yönelik olur. Korunmada ilk yapılacak şey, ısırılan bölgenin bol sabunlu su ile yıkanıp yara temizliğinin sağlanmasıdır. Çünkü kuduz virüsü, sabunun deterjan etkisinden etkilenir ve harap olur. Yara yerine kesinlikle dikiş atılmamalıdır. Isırılan hastaya ilk 24 saat içinde vakit kaybetmeden hiperimmunglobulin verilmesi çok önemlidir. İlk 24 saatten sonra verilecek hiperimmunglobulin bir işe yaramayacaktır. Bu uygulamanın devamında aşı uygulaması yapılır.

Bu uygulamalardan en yüksek koruyuculuğu sağlayan tip, HDCV (Human Diploid Cell Vaccine)'dir. 1 ay arayla 3 doz uygulanır ve 5 yıl koruyuculuk sağlar. Kuduz aşılarının en bilindik yan etkisi post-vaksinal ensefalittir.